Публіцыстычны стыль мовы

Гэта кніжны стыль мовы, прадстаўлены ў пісьмовай (друкаваныя сродкі масавай інфармацыі, эсэістыка) і ў вуснай форме (радыё- і тэлежурналістыка, аратарскае майстэрства). Асноўная задача публіцыстычнага стылю – не толькі даць нейкую інфармацыю, але і прапанаваць яе інтэрпрэтацыю, аказаць эмацыйнае ўздзеянне на чытача (у адрозненненапрыклад, ад навуковага і афіцыйна-справавога стыляў). У сувязі з гэтым творы публіцыстычнага стылю часта закліканыя быць магутным сродкам прапаганды, таму невыпадкова ў савецкі час пяро прыроўнівалі да штыка.

• 
  Абстрактная лексіка (аб’ект, інсінуацыя, рэфлексія, асацыяцыя).
  
• 
  Ацэначная лексіка (патрыятызм - нацыяналізм, шпіён - разведчык, крывадушны - сумленны, змагар, распад – развал (СССР)).
  
• 
  Грамадска-палітычныя тэрміны (дактрына, грамадзянская супольнасць, абарона правоў чалавека, прававая дзяржава, інфармацыйнае грамадства).
  
• 
  Словы, ужытыя ў пераносным значэнні (гарэць (ідэяй), ватнік, жоўтая (прэса), перыфразы (агульнаеўрапейскі дом, крышталёвы сасуд, зялёныя чалавечкі, аксамітная рэвалюцыя).
  
• 
  Эўфемізмы (чалавек без пэўнага месца жыхарства замест бяздомны, клінінг-менеджар замест уборшчыца, менеджар па лагістыцы замест грузчык)ю
  
• 
  Штампы і клішэ, у якія пры частым паўтарэнні ператвараюцца вобразныя выразы, закліканыя павысіць пафаснасць тэксту (доблесная праца, невычарпальная крыніца натхнення, бессмяротны подзвіг, малая радзіма). Многія са штампаў савецкага часу мы і дасюль памятаем і лёгка пазнаём: светлая будучыня, пакарэнне космасу, рашэнні партыі, акулы імперыялізму, гонка ўзбраенняў, гнойныя язвы капіталізму.
  
• 
  Інтэрнацыянальная лексіка (урбаністыка, кангламерат, абструкцыя, дыскрымінацыя).
  
• 
  Царкоўнаславянізмы, якія трапляюць перадусім у мову афіцыйнай прэсы пад уплывам рускай, дзе яны з’яўляюцца кампанентам так званага высокага стылю (вяшчаць, вузы (братэрства), ісціна, прах, скрыжалі, уладыка, цвярдыня).
  

• 
  Вялікая колькасць складаных і складанаскарочаных словаў (самаідэнтыфікацыя, першавобраз, светаўспрыманне, дзяржзаказ).
  
• 
  Словы з інтэрнацыянальнымі часткамі / прыстаўкамі (экаежа, квазінавуковы, архіважны, псеўдагістарычны, паназіяцкі).
  
• 
  Аддзеяслоўныя назоўнікі (выкарыстанне, паглыбленне, пашырэнне, узаемадзеянне, атрыманне).
  
• 
  Словы з суфіксамі –аж (метраж, сабатаж, ажыятаж), -цыj (прафанацыя, рацыя, ізаляцыя), -ізм (гераізм, паразітызм, глабалізм, сексізм).
  
• 
  Дзеясловы загаднага ладу (спрабуйма, рабі/ рабіце, чытайце/ чытайма).
  

• 
  Апісальныя канструкцыі, у якіх значэнне дзеяслова-выказніка перадаецца праз апісальнае словазлучэнне “дзеяслоў + назоўнік” (рабіць акцэнт замест акцэнтаваць, аказваць уплыў замест уплываць, ажыццяўляць кантроль замест кантраляваць, прымаць удзел замест удзельнічаць).
  
• 
  Рытарычныя пытанні (Хто не любіць Радзіму?! Хто не ганарыцца сваімі продкамі?!).
  
• 
  Намінатыўныя сказы (Час Х. Маргіналы. Людзі навукі.).
  

Адной з цікавых асабівасцяў публіцыстычнай мовы пачатку ХХІ ст. з’яўляецца ўплыў постмадэрнізму, пашыранага ў сучаснай мастацкай літаратуры. Гэты ўплыў можа праяўляцца праз так званы інтэртэкст, які праз частковае абыгрыванне вядомых цытат, крылатых выразаў, прымавак далучае чытача да нейкіх культурных набыткаў мінулага і сучаснасці, уносячы кампанент гульні і іроніі. “Добрушскі сіндром” адсылае нас да стакгольмскага сіндрому; 50 адценняў шэрага пра колер менскага снегу, праграма “50 адценняў. Бялова” на НТВ і нават назва артыкула “93 адценні прафанацыі” ў “Белгазеце” – гэта алюзія да скандальна вядомага эратычнага рамана Э.Л. Джэймс, а таксама фільма “50 адценняў шэрага”. Можна прывесці такія загалоўкі артыкулаў: “Любіш вучыцца – любі і грошы плаціць”, “Глядзець ці не глядзець?”, “Піць або не піць?”. Постмадэрнісцкі кампанент разам з вялікай колькасцю інтэрнацыянальнай лексікі прыводзіць да значнай інтэлектуалізацыі сучаснага публіцыстычнага стылю.

“Нобель раздору” – яблык раздору (ст.-грэчаскі фразеалагізм).

“Нобель наш!” – Вільня наша!

“НЗ турэмнага маштабу” – НЗ раённага маштабу.

“Палзком за двума зайцамі”, “Пагоня за трыма зайцамі“– За двума зайцамі пагонішся – ніводнага не спаймаеш (прымаўка).

“Калі заўтра кірдык” – радок з песні “Если завтра война, если завтра в поход”.

“Купляй сваё, плаці сваім”, “Грамадзяне бандыты, прадавайце беларускае!” – рэкламны лозунг “Купляйце беларускае!”

“Жалезам па навуцы” – назва прапагандысцкага фільма “Плошча. Железом по стеклу”.

“Ён сказаў “Праехалі!” – цытата з Гагарына “Поехалі!”

“Маечка Пандоры” – скрынка Пандоры (ст.-грэчаскі фразеалагізм).

“Марудней! Ніжэй! Слабей!” - алімпійскі дэвіз “Citius, Altius, Fortius!”, што даслоўна азначае “Хутчэй, вышэй, мацней!”

“Не страляйце ў бармена” – Не страляйце ў піяніста – ён іграе як умее (“Please do not shoot the pianist. He is doing his best“- фраза, нібыта падгледжаная Оскарам Уайльдам у амерыканским салуне).

“Карова качцы не таварыш”, “Флікер флікеру не таварыш” – Гусь свінні не таварыш (прымаўка).